JAK POMÓC DZIECKU?
Jak rodzic może pomóc dziecku, które doświadczyło przemocy rówieśniczej?
1. Rozpoznaj sygnały, że dziecko może być ofiarą przemocy.
Z poradnika Przemoc w szkole wynika, że przemoc w szkole ma różne formy — nie tylko fizyczną, ale również słowną, społeczną i psychologiczną.
Rodzice powinni zwrócić uwagę na:
Zmiany w zachowaniu — dziecko staje się milczące, smutne, nerwowe, wycofane.
Objawy psychosomatyczne — bóle głowy, brzucha, zmęczenie, trudności ze snem.
Unikanie szkoły, częste zwolnienia, wymówki by nie iść.
Utrata zainteresowania dotychczasowymi pasjami, rezygnacja z aktywności.
Relacje społeczne ulegają pogorszeniu — izolacja, brak przyjaciół.
Zgłaszanie przykrych sytuacji, ale w sposób niejasny („ktoś się ze mnie śmieje”, „nie chcą mnie w grupie”).
Uszkodzenia ubrań lub rzeczy osobistych, zgubione przedmioty.
Gdy zauważysz powtarzające się sygnały, nawet jeśli dziecko nie mówi wprost, warto podjąć rozmowę — lepiej zapytać niż umniejszać znaczenie subtelnych objawów.
2. Stwórz atmosferę bezpieczeństwa i zaufania.
Rozmowa z dzieckiem w tych sytuacjach wymaga szczególnej wrażliwości. Oto działania pomocne:
Wybierz spokojny moment i prywatne miejsce — bez pośpiechu i świadków.
Zapewnij dziecko, że słuchasz i chcesz zrozumieć — powiedz: „Jestem tu dla ciebie”.
Udziel wsparcia emocjonalnego: „Rozumiem, że to musiało być dla ciebie trudne”, „Masz prawo czuć się przestraszony / zraniony”.
Nie stawiaj zarzutów, nie win dziecka — ofiara często sama czuje się winna.
Pozwól dziecku mówić tyle, ile chce — nie naciskaj zbyt szybko na szczegóły.
Ułatw mu nazwanie emocji i doświadczeń — np. „Czy to sprawiło, że poczułeś się samotny / odrzucony / zły?”.
Ustal wspólnie, co dziecko chciałoby zrobić dalej — daj mu poczucie wpływu.
Twoja postawa — akceptująca, spokojna, pełna empatii — może być pierwszym krokiem do odzyskania przez dziecko poczucia bezpieczeństwa.
3. Wybieraj z dzieckiem konkretne kroki działania.
Po rozmowie warto ustalić realistyczny plan działania, który nie narazi dziecka na kolejne krzywdy:
Zapytaj: „Co byś chciał, żeby się stało?” — dziecko może mieć pomysł, np. zgłoszenie do wychowawcy.
Zgromadź razem informacje: kto, kiedy, gdzie — ale nie wskazuj celu ich zdobywania jako „na siłę”.
Wybierz osoby w szkole, do których można się zwrócić: wychowawca, pedagog, psycholog, dyrektor.
Ustal, czy interwencja powinna być delikatna (rozmowa klasowa, negocjacja) czy formalna (zgłoszenie).
Poproś o wsparcie dorosłych: być może inni rodzice także zauważyli coś niepokojącego.
Monitoruj sytuację — nie zostawiaj dziecka „samego po interwencji”.
To ważne, by dziecko nie czuło się osamotnione w działaniu, lecz świadome, że ma wsparcie dorosłych.
4. Współpracuj ze szkołą i instytucjami.
Skuteczna pomoc polega na partnerstwie między rodziną a szkołą. Oto co można zrobić:
Zgłoś problem wychowawcy, pedagogowi, psychologowi lub dyrekcji, przedstaw okoliczności.
Poproś o wdrożenie procedur antyprzemocowych, monitorowanie sytuacji.
Zaproponuj działania zapobiegawcze: rozmowy w klasie, warsztaty, edukacja rówieśnicza.
W razie potrzeby skonsultuj się z poradnią psychologiczno‑pedagogiczną lub innymi instytucjami wsparcia (psycholog, psychoterapeuta, psychiatra).
5. Wzmacniaj dziecko wewnętrznie i społecznie.
Pomoc nie ogranicza się do reagowania — ważne jest także budowanie odporności, kompetencji społecznych i poczucia własnej wartości:
Chwal postępy i odwagę — nawet najdrobniejsze.
Pomagaj dziecku rozwijać zainteresowania, angażować się w działania, gdzie może poczuć się kompetentne.
Rozmawiaj o emocjach — ucz, jak je nazywać i wyrażać w sposób konstruktywny.
Wspieraj naukę asertywności — w małych krokach, z ćwiczeniami typu: „jak powiedzieć »stop« bez agresji”.
Wspieraj kontakty rówieśnicze — okazje do pozytywnych relacji, wspólnych aktywności, grup przyjaznych.
Zachęcaj do udziału w działaniach szkolnych, projektach, wolontariatach — by poczuło się częścią społeczności.
Takie systematyczne wzmocnienie pomaga dziecku odzyskać kontrolę, odbudować poczucie sensu i tożsamość.
Rola rodzica wobec dziecka, które doświadcza przemocy rówieśniczej, jest wielowymiarowa: być opoką, słuchaczem, towarzyszem działania i łącznikiem ze światem szkoły. Dzięki świadomemu podejściu — rozpoznawaniu sygnałów, kreowaniu zaufanej rozmowy, wspólnemu planowaniu działań, współpracy ze szkołą i budowaniu wewnętrznej siły dziecka — można nie tylko zareagować, ale także zapobiegać kolejnym krzywdom.
Opracowane na podstawie poradnika "Przemoc w szkole" A. Milczarek, J. Węgrzynowska